Bądźmy razem w walce o czyste powietrze!

W  2018 roku Kraków już po raz drugi przeprowadził głośną kampanię wspólnie z 14 podkrakowskimi gminami (Zielonki, Michałowice, Kocmyrzów-Luborzyca, Igołomia-Wawrzeńczyce, Niepołomice, Biskupice, Wieliczka, Świątniki Górne, Mogilany, Skawina, Czernichów, Liszki, Zabierzów, Wielka Wieś), której głównym hasłem przewodnim było Bądźmy razem w walce o czyste powietrze! Akcja, miała zwrócić uwagę mieszkańców, że jeżeli ogrzewają dom starym kotłem węglowym  powinni stosować paliwo dobrej jakości, zaprzestać stosowania paliwa złej jakości i  spalania plastiku, mebli i innych śmieci oraz zapoznali się procedurą związaną z wymianą pieca. Na poczet kampanii uruchomiona została również strona internetowa: www. wymienpiec.info  odsyłająca do stron internetowych gmin Metropolii Krakowskiej, gdzie zamieszczane są informacje w zakresie poprawy jakości powietrza oraz wymiany pieców.

Lider w skali kraju

Pozycja, w jakiej aktualnie znajduje się miasto, jest wynikiem wieloletnich starań Prezydenta Krakowa o wprowadzenie uchwały antysmogowej, zakazującej stosowania paliw stałych na terenie Gminy Miejskiej Kraków. Pierwszy taki apel został wystosowany do Marszałka Województwa Małopolskiego już w 2009 r. Pierwsza uchwała antysmogowa, przyjęta przez Sejmik Województwa Małopolskiego już w 2013 r. została zaskarżona i  uchylona  przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w 2015 r. Jednak Gmina nie zniechęcała się i sukcesywnie prowadziła działania w kierunku likwidacji palenisk węglowych.

W 2016 r., dzięki zmianom w ustawie Prawo Ochrony Środowiska, Prezydent Miasta Krakowa ponownie wnioskował do Marszałka Województwa Małopolskiego o wprowadzenie zakazu stosowania paliw stałych na terenie Miasta Krakowa. W rezultacie 15 stycznia 2016 r. przyjęto uchwałę wprowadzającą zakaz stosowania węgla i drewna od 1 września 2019 r. Rok 2016 był również przełomowy dla prowadzonego przez miasto od 20 lat Programu Ograniczania Niskiej Emisji. W trosce o umożliwienie wszystkim mieszkańcom zmiany systemu ogrzewania na proekologiczny wysokość dotacji jaką można było otrzymać na ten cel wynosiła nawet 100% poniesionych kosztów kwalifikowanych. Tylko w ciągu ostatnich 7 lat, w ramach Programu Ograniczania Niskiej Emisji, zlikwidowano w Krakowie ponad 20 tys. palenisk węglowych, na wymianę których miasto przeznaczyło blisko 300 mln złotych.  Nie ma drugiego takiego miasta w Polsce, w którym proces ograniczania niskiej emisji przebiegałby tak szybko, jak w Krakowie. Rekordowy okazał się rok 2017, w którym w ramach PONE zlikwidowano ponad 6 tys. pieców, kotłów i kominków, co przełożyło się na blisko 86 mln zł dotacji. Rok 2018 przyniósł likwidację kolejnych 4 tys. nieekologicznych systemu ogrzewania i ponad 50 mln zł wsparcia na ten cel. Szacujemy, że do zlikwidowania w roku 2019 pozostało 4 tys. pieców.

Wspieramy mieszkańców

Umożliwienie mieszkańcom dostosowania się do zbliżającego się zakazu było priorytetowym działaniem Miasta Krakowa, dlatego uruchomiono aż dwa programy wsparcia. Program Osłonowy Pomocy Społecznej skierowany jest do mniej zamożnych mieszkańców Krakowa i pozwala na otrzymanie dofinansowania osobom zmieniającym system ogrzewania w ramach PONE. Natomiast z Lokalnego Programu Osłonowego mogą skorzystać mieszkańcy Krakowa, którzy w wyniku zmiany systemu ogrzewania na system proekologiczny ponoszą zwiększone koszty ogrzewania. W walce o czyste powietrze Kraków sięga także po inne narzędzia – ekologiczny tabor autobusowy, darmową komunikację dla wszystkich w czasie okresu dotkliwego smogu, pilotażowy program użycia dronów do wykrywania przypadków spalania odpadów, czy zakup 1590 oczyszczaczy powietrza, które trafiły do samorządowych żłobków, przedszkoli i szkół. Łącznie w oczyszczacze powietrz wyposażone zostały wszystkie samorządowe żłobki, ponad 140 przedszkoli i niemal 20 szkół samorządowych. W sezonie grzewczym 32 funkcjonariuszy Straży Miejskiej prowadzi kontrole m.in. w zakresie przestrzegania zakazu spalania odpadów oraz stosowania odpowiednich rodzajów paliw i posiadanych certyfikatów jakości. W ciągu roku w Krakowie organizowane są akcje edukacyjne oraz wydarzenia plenerowe mające na celu, w bezpośredniej interakcji z mieszkańcami, pokazać, że dbanie o zieleń, czystość, rozsądne gospodarowanie odpadami oraz zmiana ogrzewania wpływa na jakość życia każdego krakowianina (m.in.: O zieleń dbasz czyste powietrza masz, Jestem EKO, Drzewo za drzewo). Kraków organizuje również wydarzenia w ramach międzynarodowych inicjatyw tj. podczas Dni Ziemi, Europejskiego Tygodnia Zrównoważonego Transportu oraz Europejskiego Dnia bez Samochodu. 

Województwo Małopolskie uruchomiło portal poświęcony szeroko pojętym działaniom na rzecz poprawy jakości powietrza –Małopolska w zdrowej atmosferze. Za jego pomocą mieszkańcy mogą zdobyć wiedzę nie tylko o rozwiązaniach prawnych, ale i praktycznych wskazówkach dla osób chcących zmienić źródło ciepła. Część podkrakowskich gmin uczestniczy w projekcie Wdrażanie Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego – Małopolska w zdrowej atmosferze, finansowanego w ramach środków z unijnego programu LIFE. Zatrudnieni w wyniku realizacji projektu Ekodoradcy, jako urzędnicy gminni skupili się na wsparciu programu ochrony powietrza, pomocy w pozyskiwaniu środków zewnętrznych na działania ograniczające emisję zanieczyszczeń oraz mobilizacja mieszkańców do włączenia się do działania. W ramach tego ostatniego, Ekodoradcy prowadzili w gminach akcje edukacyjne, w tym takie które skierowane były do uczniów. Ponadto udzielali porad w zakresie wymiany źródeł ciepła, termomodernizacji czy gospodarki energetycznej. Każdego roku gminy mając na uwadze to czym oddychamy występują o dodatkowe środki na wymianę pieców do programu Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.